فیزیوتراپی یک حرفه مراقبت بهداشتی است که به منظور ایجاد حفظ و ترمیم حداکثر حرکت و توانایی عملکردی در طول زندگی خدماتی را به افراد ارائه می‌دهد. از فیزیوتراپی برای تسریع در بهبودی پس از آسیب‌های ارتوپدی، قلبی و ریوی، عصب شناسی، کودکان، جراحی و آسیب‌های مرتبط با ورزش استفاده میشود. این بیماری‌ها می‌تواند با کشیدگی، رگ به رگ شدن، سفتی بعد از شکستگی، ورم مفاصل، کمردرد و فلجی، بیماری اسکلروز، دیستروفی عضلانی و غیره متفاوت باشد.
تمركز فیزیوتراپی بر كاهش درد و تورم، بهبود دامنه حركت، بهبودی بافت‌هاي نرم، شل شدن بافت نرم، مديريت قبل از عمل و بعد از عمل، بهبود مهارت‌هاي درشت و ظریف حركتی، تعادل و هماهنگي، استحكام و استقامت و همچنین ادغام حسی و شناختی، با استفاده موثر از درمان دستی و روش‌های الکتریکی.
فهرست مطالب
صدمات و بیماری‌های ستون فقرات
برخی از آسیب‌ها و بیماری‌های ستون فقرات که فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند آن‌ها را درمان کنند به شرح زیر است:
- درد حاد کمر (پایین کمر) به دلیل آسیب دیسک نخاعی و یا مفاصل فاست
- درد مزمن کمر (پایین کمر)
- سیاتیک – درد و علائمی که منشاء آن در اندام تحتانی است
- سندرم اختلال عملکرد لگن. اغلب در بیمارانی که احساس “بیرون زدگی” می‌کنند تشخیص داده میشود.
- ناپایداری پایین کمر – لگن
- بی‌ثباتی مربوط به زایمان و سندرم درد حاد کمر و لگن
- اسپوندیلولیستزیس (لغزش رو به جلوی یک مهره از روی مهره‌ای که در زیر آن قرار دارد)
- اسپوندیلوز (باریک شدن فضای دیسک همراه با تغییرات دژنراتیو در مفاصل فاست مشترک با سن)
- درد و علائم مربوط به براکیالژی در بازو، درد “عصب درگیر”، سوزن سوزن / بی‌حسی (معروف به پاراستزی)
- درد کمر (قفسه سینه) و دنده (مفاصل استروتبرال) (که در بعضی موارد درد اطراف دیواره سینه را نشان می‌دهد)
- بیماری‌های نقطه ماشه‌ای حاد / مزمن (میوفاسیال). (نقطه‌های ماشه‌ای مناطقی حساس با اندازه سکه در بافت عضله هستند که می‌توانند باعث درد و سفتی موضعی شوند و همچنین می‌توانند باعث درد در مناطق دورتر شوند)
- عضلات و سختی مفصل
- اسکولیوز، کیفوز و لوردوز
ارزیابی فیزیوتراپی شما چه موقع و چگونه؟
در اولین مشاوره شما با فیزیوتراپیست ارزیابی جسمی کاملی انجام خواهد شد. این مرحله ضروری به او در تعیین اینکه منبع ساختاری درد اسکلتی عضلانی شما به چه صورت است کمک می‌کند و وی را قادر می‌سازد تا تشخیص درستی داشته باشد و به دنبال آن یک برنامه درمانی مناسب را برای شما تنظیم کند. ارزیابی شما شامل ترکیبی از پاسخ شما به سؤالات مربوطه و فیزیوتراپیست شماست که معاینه فیزیکی را بر روی بدن شما انجام می‌دهد.
سوالاتی که فیزیوتراپیست از شما می‌پرسد
فیزیوتراپیست در مرحله اول باید تا آنجا که ممکن است جزئیات وضعیت شما را بفهمد. فیزیوتراپیست از شما سؤال خواهد کرد:
- مشکل شما از کجا شروع شد
- آیا جراحتی و آسیبی دیده‌اید یا
- آیا مشکل شما بدون هیچ دلیل واضحی بوجود آمده است
برای اینکه بدانید علائم شما به فعالیت‌های خاص فیزیکی چه واکنشی نشان می‌دهد، باید فیزیوتراپیست شما بداند که:
- چه چیزی درد را بدتر می‌کند
- چه چیزی درد را تسکین می‌دهد
- چه چیزی هیچ تاثیری بر روی درد ندارد
چگونگی نوسان درد شما در طی یک دوره 24 ساعته و چگونگی احساس آن در شب نیز مهم است.
همچنین فیزیوتراپیست باید بداند:
- صدمات مربوط به گذشته، مشابه یا متفاوت
- آیا دارویی مصرف می‌کنید؟
- آیا آزمایش اشعه ایکس یا سایر اسکن‌ها بر روی شما انجام شده است
- وضعیت سلامت عمومی شما چگونه است
سوالات هشداردهنده
فیزیوتراپیست‌ها لیستی از سوالات هشداردهنده دارند که به آن‌ها کمک می‌کند تا تشخیص دهند که آیا این مشکل ممکن است به فیزیوتراپی محافظه کار پاسخ دهد یا اینکه آیا نیاز به مراجعه به پزشکی بعدی نیز وجود دارد. همچنین این لیست سوال‌های هشداردهنده به آن‌ها کمک می‌کند تا موارد اورژانسی بالقوه را بررسی کنند. اگرچه این موارد بسیار نادر است، اما باید در نظر گرفته شود و در صورت لزوم ترتیبات مورد نیاز انجام شود.
این نکته آخر بسیار مهم است و به بیماران اطمینان می‌دهد که می‌توانند با یک فیزیوتراپیست معتبر مشاوره بگیرند و بدانند که او از نظر پزشکی آموزش دیده است و می‌تواند آسیب‌های جدی‌تر را تشخیص دهد.
پس از بحث اولیه در مورد تاریخچه پزشکی شما، یک فیزیوتراپیست باتجربه تشخیص موقت را خواهد داشت که در صورت نیاز با معاینه فیزیکی که در ادامه انجام می‌دهد تأیید یا اصلاح میشود.
معاینه فیزیکی
معاینه فیزیکی می‌تواند در تعیین چگونگی واکنش علائم شما به حرکات قسمت آسیب‌دیده بدن و همچنین اثرات تنظیمات در پاسچر و تراز بدن به فیزیوتراپیست کمک کند. آزمایش‌های خاصی وجود دارند که می‌توانند در تعیین اینکه کدام ساختار بدن ممکن است در ایجاد مشکل مقصر باشد یا با افزایش ملایم وزن تحریک شود، به فیزیوتراپیست کمک کنند.
همچنین می‌توان از تست های دستی برای تعیین محل بافت حساس به درد مانند عضلات، مفاصل یا اعصاب استفاده کرد.
شواهد علمی به نفع آزمایش‌هایی است که به دنبال الگوهای عملکردی حرکتی هستند تا در صورت لزوم این الگوها اصلاح شوند و فشار از روی ساختارهای حساس به درد برداشته شود. اگر درد در اولین مراجعه بسیار شدید باشد ممکن است ارزیابی جسمی ملایم‌تر انجام شود.
برنامه درمانی شما
در پایان معاینه، فیزیوتراپیست مشکل شما را تشخیص داده و می‌تواند یک دوره درمانی را برای شما برنامه‌ریزی کند. سپس درمان با هدف بهبود بافت‌های حساس به درد، بازیابی حرکت و سپس عملکرد بدنی شما در صورت لزوم انجام میشود.
فیزیوتراپیست‌ها تکنیک‌های متنوعی دارند که می‌توانند برای درمان شما از آن‌ها استفاده کنند از جمله درمان دستی، تکنیک ورزش و همچنین طب سوزنی پزشکی که همه آن‌ها با شواهد علمی به روز و مورد استفاده در یک مجموعه فیزیوتراپی پشتیبانی می‌شوند. مدت زمان و تعداد جلسات مورد نیاز برای مراجعه به فیزیوتراپیست قبل از بهبود وضعیت شما به عوامل مختلفی بستگی دارد. مطمئناً شدت وضعیت شما مورد توجه خواهد بود اما اینکه مشکل شما از چه زمانی ایجاد شده است نیز یک عامل بسیار مهم است. مشکلی که مدت زمان زیادی است که شما را درگیر خودش کرده است و به آن “مشکل مزمن” گفته میشود، بر خلاف آسیبی که به تازگی به شما وارد شده یا یک آسیب”حاد”، معمولاً به سادگی و به سرعت برطرف نمی‌شوند.
دردی که مدت زمان زیادی است که از شروع آن می‌گذرد، زمان زیادی نیز طول می‌کشد تا از بین برود. بنابراین صبور بودن و انتظار واقعی از روند درمان مهم است. بنابراین نباید دست روی دست بگذاریم و مشکل خود را نادیده بگیریم به امید اینکه درد خودبه‌خود بهبود می‌یابد، بلکه باید هرچه زودتر برای درمان آن اقدام کنید نه اینکه دیر اقدام کنید و انتظار نتیجه سریع داشته باشید.
انواع روش های فیزیوتراپی کمر
فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا کلیه اعتیاد به مواد مخدره را ترک کرده و شما را راهنمایی می‌کند تا با مناسب‌ترین روش ممکن از خود مراقبت کنید. هدف فیزیوتراپی کمک به شما در رسیدن به حداکثر بهبودی ممکن است. فیزیوتراپیست‌ها از شما می‌خواهند که در برنامه‌های توانبخشی خود شرکت کنید تا دوباره با این مشکل مواجه نشوید.
فیزیوتراپی فعال و ورزش
ورزش به عنوان یک مداخله درمانی و یک فعالیت بدنی ساختاری، مکرر، و با هدف بهبود یا حفظ آمادگی جسمانی تعریف میشود. پزشکان باید هنگام تجویز ورزش یا فیزیوتراپی تأثیر، دوز مناسب و عوارض جانبی احتمالی آن را در نظر بگیرند. یک روش درمانی بیمار محور، بیمار را به مشارکت فعال در برنامه درمانی تشویق می‌کند که نتایج کلینیکی را بهبود می‌بخشد.
درمان فعال به عنوان تمرین قدرت و یا ورزش آمادگی جسمانی توسط بیماران تحت هدایت یک متخصص دارای مجوز مانند پزشک، فیزیوتراپیست یا مربی ورزشی تعریف میشود. فیزیوتراپی فعال برای درد مزمن ستون فقرات باید پیشرفت بالینی درد و عملکرد را در طی 8 تا 12 هفته پس از شروع درمان نشان دهد. جلسات معمولی فیزیوتراپی 30-90 دقیقه است که دو تا سه بار در هفته انجام میشود و غالباً با یک برنامه ورزش روزانه اضافی 10 دقیقه‌ای در خانه همراه است. اگر در این بازه زمانی هیچ نتیجه بالینی مشاهده نشد، مناسب بودن و اثربخشی برنامه فیزیوتراپی تجویز شده باید مورد بررسی قرار گیرد.
- کلیه بیماران مبتلا به درد مزمن باید در یک برنامه ورزشی شرکت کنند تا عملکرد و تناسب اندام خود را بهبود بخشند. فیزیوتراپی رسمی و ورزش تفریحی یا ورزش خود هدایتی هر دو برای توانبخشی درد مزمن مفید هستند.
- از آنجایی که بیشتر بیماران مبتلا به درد مزمن تحرک جسمی ندارند، فیزیوتراپی درجه بندی شده یا پیش رونده برای آن‌ها توصیه میشود. این دسته از بیماران این روش را بهتر تحمل می‌کنند و در نتیجه باعث افزایش مشارکت و انطباق بیماران میشود. درمان پیشرونده بر اصول یادگیری حرکتی تمرکز دارد که در آن ابتدا انقباضات عضلانی خاصی قبل از حرکات عضلانی آموزش داده میشود و سپس وزن وارد شده بر عضلات افزایش می‌یابد.
فیزیوتراپی منفعل
فیزیوتراپی غیرفعال به عنوان برنامه خارجی درمان دستی و جسمی توسط متخصص فیزیوتراپی تعریف میشود. توصیه میشود فیزیوتراپیست‌ها از عوامل جسمی منفعل استفاده نکنند، مگر در موارد ضروری و برای سهولت شرکت در یک برنامه درمانی فعال. تعاریف و نشانه‌های فیزیوتراپی منفعل معمولی در زیر شرح داده شده است.
درمان دستی ستون فقرات
این روش یک نوع خاص از درمان دستی است که توسط فیزیوتراپیست‌های متخصص آموزش دیده بطور مستقیم بر روی بیماران انجام میشود. درمان دستی معمولاً برای افزایش دامنه حرکت و کاهش درد ستون فقرات، استفاده از حرکات فشار قوی با دامنه کم، یا تکنیک‌های آرامش عضلانی منفعل انجام میشود.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی یک درمان دستی اسکلتی عضلانی و پیوندی برای بهبود آرامش و تقویت توانبخشی جسمی است.
تحریک عصب الکتریکی از راه پوست(TENS)
تحریک عصب الکتریکی از راه پوست کاربرد تحریک الکتریکی با ولتاژ کم با استفاده از الکترودهای تماسی به پوست است. در این روش از چهار الکترود که در اطراف ناحیه دردناک قرار می‌گیرد استفاده میشود و شدت الکتریکی 10 تا 30 میلی آمپر را در فرکانس بالا (40-150 هرتز) برای مدت زمان 30-60 دقیقه یک یا دو بار در روز به بدن وارد می‌کند. مکانیسم پیشنهادی کنترل درد این روش شامل تئوری مدولاسیون حسی سیستم عصبی مرکزی از طریق تئوری‌های گیت و اندورفین است.
- بیشتر سندرم‌های درد عصبی و اسکلتی عضلانی مزمن را می‌توان با اطمینان با این روش درمان کرد.
- استفاده از TENS در نزدیکی یا روی ضربان ساز / دفیبریلاتور کاشته شده، گردن قدامی، قفسه سینه قدامی، شکم فرد باردار یا پوست بی‌حس به دلیل خطرات احتمالی منع مصرف دارد.
اولتراسوند
روش درمانی اولتراسوند استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا (> 20،000 هرتز) برای گرم کردن بافت‌های عمیق بافت نرم با استفاده از ژنراتور صدای پیزوالکتریک است که به آن مبدل نیز گفته میشود. هدف از این درمان، افزایش دمای بافت تا 40-45 درجه سانتیگراد (104-113 درجه فارنهایت) برای افزایش جریان خون، کاهش التهاب مزمن، افزایش انعطاف‌پذیری بافت نرم و کاهش درد است.
- کاربرد معمول آن برای درمان بیماری‌های اسکلتی عضلانی است: اسپاسم عضله، انقباض، التهاب مزمن و درد مزمن مفصل و تاندون.
- با توجه به خصوصیات فیزیکی اولتراسوند، استفاده طولانی مدت به طور مستقیم بر روی استخوان بیرونی می‌تواند به طور بالقوه منجر به گرم شدن بیش از حد و صدمات حرارتی شود.
- فقط متخصصان آموزش دیده با صلاحیت باید از این روش استفاده کنند.
لیزر درمانی
لیزر درمانی یک روش درمانی است که از لیزرهای سطح پایین یا دیودهای دارای تابش نور برای تغییر عملکرد سلول استفاده می‌کند. لیزر در درجه اول در درمان کوتاه مدت درد حاد ناشی از آرتریت روماتوئید، استئوآرتریت، تاندونوپاتی، کشیدگی و گرفتگی‌ها و اختلالات مزمن مفصل مفید است.
لیزر یک روش درمانی است که در هنگام ترکیب با سایر مداخلات درمانی مانند ورزش، آموزش، اولتراسوند، الکتروتراپی و از همه مهمتر حس مشترک، موثرتر است. لیزر سرد با توجه به روش‌های فیزیوتراپی یکی از روش‌های جدید در این زمینه است. این روش از ترکیبی از نور لیزر و نور مادون قرمز برای تحریک بافت آسیب دیده در سطح سلولی استفاده می‌کند. نور مراکز ذخیره انرژی را در سلول تحریک می‌کند تا تولید انرژی را افزایش دهد. در پایان، بافت تحریک میشود و سریع‌تر بهبود می‌یابد.
کرست و بریس ستون فقرات کمری
تعداد زیادی بریس آماده (OTS) و سفارشی (Rx) برای پوشاندن حاشیه پایین تنه وجود دارد که به طور معمول کرست نامیده می‌شوند. این بریس‌های نرم یا ارتزهای کمری که نیمه صاف یا کاملاً سفت و سخت هستند، از پانل‌های پلاستیکی یا فلزی سخت ساخته شده‌اند. این گروه از بریس‌ها با افزایش فشار داخل شکمی، حمایت ساختاری خارجی حداقلی را از ستون فقرات کمری انجام می‌دهند و باعث افزایش پروپرسپشن (انتقال احساس) ستون فقرات برای بهبود پاسچر می‌شوند. اهداف کاربرد این بریس‌ها این است که حرکت ستون فقرات کمر دردناک یا غیرطبیعی را به حداقل برسانید و با افزایش تون عضله پارا اسپینال، تحمل فعالیت را بهبود بخشید.
- کاربرد معمول این بریس‌ها عبارتند از: بیماری فرعی یا مزمن نخاع کمر و آسیب‌دیدگی از جمله فتق دیسک، شکستگی‌های فشرده مهره‌ای پایدار، درد مفاصل، اسکولیوز کمری، فشار عضله پارا اسپینال یا کمردرد مزمن غیر خاص.
- ارتزهای کمری تجویزی که توسط متخصصان ارتوپدی دارای مجوز و تخصص در ساخت و استفاده از بریس‌ها تجویز می‌شوند، مناسب است.
طب سوزنی
متخصصان مراقبت‌های بهداشتی با کمک طب سوزنی می‌توانند در کاهش درد و مشکلات دستگاه گوارشی، تنفسی، عضلانی، عصبی و اسکلتی و … به شما کمک کنند. وقتی این روش همراه با سایر روش‌های فیزیوتراپی، ورزش و دارو استفاده شود، بهتر عمل می‌کند.
طبق اعتقادات و روش‌های درمانی سنتی چینی، طب سوزنی با تحریک مسیرهای انرژی خاصی به ایجاد انرژی حیاتی در بدن کمک می‌کند. مطالعات علمی این دیدگاه را تأیید می‌کند که بدن انسان هنگام ورود سوزن‌های ریز به این نقاط خاص، مسکن‌های طبیعی مانند اندروفین ترشح می‌کند و به همین دلیل گردش خون بهبود می‌یابد و مغز نیز فعال میشود.
به هر حال سوزن‌های به کار رفته در این تکنیک نازک هستند. از این رو، بیماران هنگام استفاده از این روش درمانی درد بسیار کمی دارند یا اصلاً درد ندارند. پس از پایان جلسه، بیمار می‌تواند انرژی بیشتر و استرس کم‌تر را احساس کند. با این وجود، ممکن است ناراحتی‌هایی نیز وجود داشته باشد که به زودی از بین می‌رود.
در طی جلسه طب سوزنی، ممکن است بیمار مجبور شود در وضعیت خاصی قرار بگیرد، به طور مثال طبق توصیه و هدایت فیزیوتراپیست ممکن است به پشت، شکم یا پهلو دراز بکشد، تا فیزیوتراپیست بتواند سوزن‌ها را به راحتی وارد کند. سوزن‌ها باید استریل و تازه باشند. زمانی که به داخل بدن فرو می‌روند ممکن است کمی سوزش ایجاد کنند.
