اولتراسوند برای تشخیص علت کمر درد و درمان آن
تکنولوژی اولتراسوند (فراصوت) کاربردهای بسیار زیادی در علم پزشکی دارد. اولتراسوند، بافت زیر پوست ناحیه‌ی هدف را به وسیله‌ی امواج صوتی با بسامد بالا تحریک کرده و بیشتر در عمق 2 تا 5 سانتی‌متری زیر پوست جذب می‌شود. از ژل مخصوصی بر روی پوست به‌منظور کاهش اصطکاک و کمک به انتقال امواج فراصوت استفاده می‌شود. این امواج عموما توسط بافت پیوندی جذب می‌شوند.
فهرست مطالب
اولتراسوند چیست؟
دستگاه اولتراسوند، امواج صوتی با فرکانس بالایی تولید می‌کند که به وسیله‌ی یک میله‌ی گرد مخصوص (پروب)، به ناحیه‌ی موردنظر بدن منتقل می‌شوند. این امواج صوتی تا عمق بافت پیش می‌روند (مانند عضلات) و گرمای ملایمی تولید می‌کنند.
چگونه از اولتراسوند استفاده می‌شود؟
متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی معمولاً یک ژل ضد حساسیت را بر روی پوست شما اعمال کرده که سطحی عاری از اصطکاک را فراهم می‌آورد. با انجام حرکات آرام چرخشی در پروب دستگاه، درمانگر عملیات درمان را انجام می‌دهد که چندین دقیقه زمان خواهد برد.
آیا استفاده از اولتراسوند دردناک است؟
خیر. بیمار در ناحیه‌ی تحت درمان تنها اندکی احساس مورمور شدن می‌کند.
استفاده از اولتراسوند
موارد استفاده از اولتراسوند درمانی به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند:
استفاده‌ی تشخیصی
اولتراسوند در فرکانس‌های بالاتر می‌تواند به‌منظور تصویربرداری از ساختارهای بافت نرم، مفاصل پشت و دیسک‌ها مورداستفاده قرار بگیرد. زمانی که اولتراسوند با مقاصد تشخیصی مورداستفاده قرار گیرد، به آن سونوگرافی می‌گویند. در طب اسکلتی عضلانی، سونوگرافی به‌سرعت به یک روش عکس‌برداری پرکاربرد تبدیل‌شده است. پزشکان استفاده‌کننده از اولتراسوند می‌توانند به کمک این فناوری، در کلینیک خود استخوان‌ها و مفاصل را بررسی کنند. این روش خطرات پرتوزایی را برای بیمار ایجاد نکرده و دقت عکس‌برداری و تشخیصی آن بالاست. می‌توان به کمک این روش، داروهای مختلفی را با دقت باورنکردنی به مناطق موردنظر بدن تزریق نمود که این کار با استفاده از تکنیک‌های عکس‌برداری دیگر، امکان‌پذیر نخواهد بود.
نحوه‌ی عمل
یک مبدل یا پروب به‌منظور فرستادن و دریافت بازتاب امواج صوتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. یک ژل مخصوص نیز بر روی پوست فرد اعمال می‌شود تا امواج صوتی به هنگام عبور از مرز پوست دچار اختلال نشوند. تکنیسین اولتراسوند با استفاده از درک خود در رابطه با دستگاه و آناتومی بدن انسان، می‌تواند ساختارهای مختلف را تحت بررسی قرار داده و سؤالات پرسیده شده توسط پزشک را پاسخ دهد.
مزایا
- اولتراسوند برخلاف اشعه‌ی ایکس، می‌تواند تصاویر بهتری را از مفاصل پشت انسان ارائه دهد. این سونوگرافی‌های مهره‌های پشت و گردن به حد کافی جزئیات را نشان می‌دهند که بتوان مهره‌های آسیب‌دیده را از مهره‌های سالم تشخیص داد.
- این تکنولوژی به پزشک این امکان را می‌دهد تا تصاویر سه‌بعدی با جزئیات بالایی را مشاهده کند که ممکن است با استفاده از سی تی اسکن و یا اسکن MRI، نتوان آن‌ها را به دست آورد.
- اولتراسوند می‌تواند برای تشخیص علت اصلی گردن درد مزمن و کمردرد در برخی از بیماران که با استفاده از روش‌های تصویربرداری دیگر پاسخی نگرفته‌اند، کارساز باشد.
- اولتراسوند معمولاً نسبت به اسکن MRI و سی تی اسکن ارزان‌تر تمام‌شده و فرد به میزان سی تی اسکن در معرض تشعشعات مضر قرار نخواهد گرفت.
- اولتراسوند برای هدایت روندهای درمانی خاص مانند تزریقات بازسازی‌کننده ازجمله پرولوتراپی مفید بوده و می‌توان به‌منظور پیدا کردن محل دقیق بافت نرم آسیب‌دیده، از آن استفاده کرد.
معایب
استفاده از اولتراسوند محدودیت‌هایی را نیز دارد. کیفیت تصاویر به‌دست‌آمده با این روش، به عوامل متعددی بستگی دارد:
- امواج صوتی تا عمق زیادی نفوذ نکرده و ممکن است در بیماران چاق، تصاویر خوبی به دست نیایند.
- عملکرد اولتراسوند به هنگام موجود بودن گاز در بین پروب و بافت هدف، تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. حتی درصورتی‌که روده‌ها با گاز روده متسع شده باشند، بافت‌های پشت آن به‌خوبی دیده نخواهند شد. همچنین، اولتراسوند در ناحیه‌ی سینه عملکرد پایینی خواهد داشت، چراکه در ریه‌ها هوا وجود دارد.
- اولتراسوند به‌خوبی از استخوان رد نمی‌شود.
- دقت این آزمایش تا حد زیادی به متصدی آن بستگی دارد. به این معنی که کلید یک عکس‌برداری خوب اولتراسوند، داشتن یک متصدی خوب می‌باشد.
استفاده‌ی درمانی
فیزیوتراپیست ها، مربی‌های ورزشی و دیگر افراد، می‌توانند از رفع زانو درد با اولتراسوند به‌منظور درمان عارضه‌های دردناک و تسریع روند بهبودی بافت‌ها استفاده کنند. اولتراسوند با مقاصد درمانی و برای کمک به روند بهبودی بدن مورداستفاده قرار می‌گیرد. اولتراسوند با افزایش جریان خون در منطقه‌ی موردنظر، سرعت التیام بافت‌های آن را افزایش می‌دهد. همچنین با استفاده از اولتراسوند می‌توان ادم و تورم را از بین برده و درنتیجه درد را کاهش داد. یک موج فراصوت، همانند ماساژ ملایمی برای بافت‌های نرم عمل کرده و بافت‌های آسیب‌دیده را بهبود بخشیده و بافت‌های اسکار را صاف می‌کند.
بیمار چه سودی از اولتراسوند می‌برد؟
با لغزیدن پروب بر روی سطح پوست، امواج صوتی به درون پوست نفوذ کرده و منجر به لرزیدن بافت‌های نرم می‌شوند. این کار منجر به تولید گرما و درنتیجه گشادشدن رگ‌های خونی و افزایش گردش خون در درون بافت‌های موردنظر می‌شود. افزایش گردش خون باعث رسیدن اکسیژن و مواد غذایی موردنیاز به بافت‌ها شده و مواد زائد سلولی را دفع می‌کند. گرمای ایجادشده در این روش، موجب کاهش درد و التهاب، رفع گرفتگی‌های عضلانی و تسریع روند بهبود می‌شود. بسته به منطقه‌ی مورد درمان، دامنه‌ی حرکتی اعضای بدن نیز ممکن است افزایش یابند. می‌توان از گرمای تولیدشده توسط اولتراسوند به‌منظور سوزاندن یک عصب به‌عنوان بخشی از عمل ریزوتومی فاست به‌صورت غیرتهاجمی استفاده کرد. این کار موجب تخریب عصب و درنتیجه عدم توانایی آن برای مخابره‌ی پیغام درد می‌شود.
مزایا
- نیازی به استفاده از سوزن نیست (درنتیجه خطر لخته‌های خونی وجود ندارد)
- هیچ اشعه‌ی یونیزه کننده‌ای وجود ندارد
- می‌توان چندین مفصل فاست آسیب‌دیده را در یک جلسه درمان کرد
- نظارت به هنگام بر روی عوامل آناتومیک و حرارتی که خطر بروز عوارض را کاهش می‌دهد
- مدت‌زمان بهبود کوتاه
- می‌توان از اولتراسوند در فونوفورز نیز استفاده کرد. در این روش، یک داروی ضدالتهاب موضعی بر روی پوست اعمال می‌شود که می‌توان آن را با ژل مخصوص اولتراسوند مخلوط کرده و بر روی منطقه‌ی موردنظر اعمال کرد. امواج فراصوت این داروها را وارد بافت پوست کرده و باعث کاهش التهاب می‌شوند.
چه بیماری‌هایی توسط اولتراسوند درمان می‌شوند؟
محققان دریافته‌اند که اولتراسوند در فیزیوتراپی، به‌منظور جلوگیری از بروز دوباره‌ی کمردرد و گردن درد ایجادشده به دلیل آرتروز گردن و کمر، دیسک کمر و فتق دیسک گردن در عرض 12 ماه، نرخ موفقیتی بالغ‌بر 70 درصد را دارا می‌باشد.
به‌علاوه، اخبار خوب دیگری نیز وجود دارد. محققین دریافته‌اند که 65 درصد از افراد مبتلا به سرخوردگی مهره‌های کمر، پس از سه سال انجام فیزیوتراپی فراصوت، دیگر هیچ دردی را تجربه نکرده‌اند.
انجام اولتراسوند برای بهبود پایداری عضلات مرکزی بدن می‌تواند اثرات خارق‌العاده‌ای بر روی افراد مبتلا به سیاتیک داشته باشد. ازآنجایی‌که اکثریت قریب به اتفاق موارد سیاتیک در اثر تحت‌فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک در قسمت تحتانی ستون فقرات ایجاد می‌شوند، روش‌های درمانی که به تقویت کمر کمک می‌کنند، تقریباً همیشه اثر مثبتی بر روی سیاتیک خواهند داشت.
بارداری یکی از کارهایی است که به توانایی فیزیکی زیادی نیاز دارد. وزن نوزاد، بر روی عضلات لگن فشار ممتد وارد کرده و باعث کشیدگی عضلات شکمی تحتانی می‌شود که می‌تواند منجر به کمردرد و سیاتیک در بارداری شود. خبر خوش این‌که اولتراسوند برای فرزند متولد نشده کاملاً بی‌خطر بوده و زنان باردار می‌توانند به‌منظور رهایی از کمردرد خود، تحت این روش درمانی قرار بگیرند.
از دیگر عارضه‌های مربوط به گردن و کمر که می‌توان آن‌ها را به کمک کاربرد اولتراسوند تراپی درمان کرد، موارد زیر به چشم می‌خورند:
- درد پایین کمر
- صدا دادن گردن
- قوس یا لوردوز کمر
- سوزن سوزن شدن پاها
