يكي از شايعترين دلایل درد پایین كمر، فتق ديسك است. فتق دیسک یک دیسک نخاعی بیرون زده است که به عصب فشار میآورد. این وضعیت دردناک است و ممکن است باعث ایجاد سیاتیک (درد در پاها)، بیحسی یا سوزن شدن در پا یا ضعف عضلات شود. این بیماری عمدتاً در بین افراد 35 تا 55 ساله یا چاق مشاهده میشود.
تعدادی ابزار تشخیصی وجود دارد که ممکن است پزشک شما برای تأیید فتق دیسک از آنها استفاده کند. پزشک شما ابتدا یک تاریخچه پزشکی کامل را از شما تهیه میکند. سپس حساسیت عصبی، رفلکسها و قدرت عضلات شما را بررسی میکند. در صورت وجود شک و تردید پزشک ممکن است آزمایشاتی را انجام دهد که شامل اشعه X ،MRI، سیتی اسکن، و میلوگرام یا EMG است.
فهرست مطالب
فتق دیسک کمر چیست؟
استخوانها (مهرهها) که ستون فقرات را در کمر شما تشکیل میدهند توسط دیسکهای کوچک اسفنجی محافظت میشوند. وقتی این دیسکها سالم باشند، به عنوان کمک فنر عمل میکنند و ستون فقرات را منعطف نگه میدارند. اما زمانی که دیسک آسیب ببیند، ممکن است دچار برآمدگی یا پارگی شود. به این دیسک، دیسک برآمده یا فتق گفته میشود. همچنین ممکن است لغزش یا پارگی دیسک نیز نامیده شود.
فتق دیسک در هر قسمت از ستون فقرات میتواند اتفاق بیفتد، اما بیشتر در قسمت تحتانی کمر (ستون فقرات کمری) ایجاد میشود. برخی از آنها در گردن (ستون فقرات گردنی) و به ندرت در قسمت فوقانی پشت (ستون فقرات سینه) رخ میدهد.
چه عواملی باعث ایجاد دیسک کمر میشود؟
دو دلیل اصلی برای ایجاد دیسک کمر وجود دارد:
- سایش و پارگی – هرچه سن شما بالاتر میرود، دیسکهای شما خشکتر میشوند و انعطافپذیری خود را از دست می دهند.
- آسیبدیدگی ستون فقرات – این امر ممکن است باعث ایجاد پارگی یا ترک در لایه بیرونی سخت دیسک شود. هنگامی که این اتفاق میافتد، ژل ضخیم داخل دیسک میتواند از طریق این پارگی یا ترک لایه بیرونی دیسک بیرون بزند که باعث میشود دیسک برآمده یا شکسته شود.
علائم
هنگامی که فتق دیسک به ریشههای عصبی فشار وارد میکند، میتواند باعث ایجاد درد، بیحسی، و ضعف در ناحیه بدن در جایی شود که عصب در آن حرکت میکند. فتق دیسک در قسمت تحتانی کمر میتواند باعث درد و بیحسی در باسن و پایین پا شود. به این بیماری سیاتیک گفته میشود که شایعترین علامت فتق دیسک کمر است.
اگر دیسک دچار برامدگی شده اما به عصب فشار نمیآورد، ممکن است فقط احساس کمردرد داشته باشید یا اصلا هیچ دردی نداشته باشید.
لطفاً توجه داشته باشید: اگر ضعف یا بیحسی در هر دو پا به همراه از بین رفتن کنترل مثانه یا روده دارید، فورا به پزشک مراجعه کنید. این میتواند نشانه بیماری نادر اما جدی به نام سندرم نشانگان دم اسب باشد.
فاکتورهای مهم خطر دیسک کمر
برخی عوامل خطر وجود دارند که نمیتوانید از آنها جلوگیری کنید مانند پیر شدن، مرد بودن، و سابقه آسیب در کمر. با این حال، برخی عوامل خطر نیز وجود دارند که میتوانید از آنها پیشگیری کنید:
- نشستن به مدت طولانی
- اضافه وزن داشتن
- بعد از مدت طولانی عدم تحرک، ورزش نکردن، یا ورزش بیش از حد شدید
- سیگار کشیدن که باعث میشود دیسکهای نخاعی نتوانند مواد مغذی را جذب کنند
- بلند کردن یا کشیدن اجسام سنگین
- خم شدن یا پیچاندن مکرر کمر
- فشار بدنی شدید
- حرکات تکراری
- قرار گرفتن در معرض لرزش ثابت مانند رانندگی
راههای تشخیص دیسک کمر
بهترین راه برای تشخیص دیسک کمر مراجعه به پزشک است. پزشک به احتمال زیاد یک معاینه بالینی برای یافتن منبع درد شما انجام خواهد داد. این معاینه معمولاً تنها آزمایشی است که برای تأیید تشخیص نیاز دارید. اما اگر پزشک شما بخواهد سایر علل درد یا درگیر شدن یک عصب خاص را رد کند، ممکن است آزمایشهای دیگری را نیز انجام دهد، از جمله:
تاریخچه پزشکی
پزشک شما سابقه پزشکی شما را میگیرد و در مورد علائم شما سؤال میکند، از جمله زمانی که برای اولین بار متوجه درد شدید، درد در کدام قسمت پشت شما است، چه مدت است که درد دارید، چه ساعتی از روز بیشترین درد را احساس میکنید و آیا درد در فعالیتهای روزمره شما تداخل ایجامیکند یا خیر. پزشک همچنین از شما سؤال میکند که احساس سوزن شدن یا بیحسی در دستها یا پاهای خود دارید که ممکن است نشانهای از عصب درگیر باشد، چه دارویی مصرف میکنید و آیا بیماری دیگری دارید که ممکن است سلامت ستون فقرات شما را تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال، یک آسیب کمر ممکن است دیسکها و مفاصل نزدیک را درگیر کند و به پیشرفت بیماری دژنراسیون دیسک کمک کند و منجر به کمردرد شود.
معاینه بالینی
پزشک ستون فقرات شما را برای بررسی علائم بیماری دیسک معاینه میکنند. یعنی زمانی که دیسکهایی که بین مهرهها قرار میگیرند و از پشت حمایت میکنند، در اثر افزایش سن میشکنند یا دچار برآمدگی میشوند. این در حالی است که دیسک از جای خود خارج میشود و منجر به درد یا حساسیت در کمر میشود. او همچنین انعطافپذیری و دامنه حرکت ستون فقرات شما را ارزیابی میکند.
ممکن است از شما خواسته شود که راه بروید یا خم شوید تا مشخص شود کدام حرکات باعث بیشترین درد میشود.
آزمایش عصبی
پزشک همچنین معاینه عصبی را برای تعیین چگونگی عملکرد نخاع و اعصاب متصل به آن انجام میدهد. پزشک شما همچنین ممکن است عملکرد اعصاب متصل به ساقه مغز- اعصاب جمجمه را با آزمایش حساسیت در صورت، بررسی شنوایی و حرکات چشم، ارزیابی کند یا از شما بخواهد چیزی را بلعیده یا بگویید “آه” و توانایی حرکت سر، گردن و شانه های شما را ارزیابی کند.
معاینه عصبی همچنین میتواند شامل ارزیابی وضعیت ذهنی، قدرت حرکتی، بینایی و رفلکس شما باشد. این معاینه همراه با تصویربرداری به پزشک کمک میکند تا علت درد را تشخیص دهد.
اشعه ایکس
اشعه X ستون فقرات میتواند مشکلات ساختاری در کمر، مانند از بین رفتن غضروف، را که ممکن است باعث کمردرد شود نشان میدهد. تصویر اشعه X میتواند فضای کم بین مهرهها، وجود خار استخوانی که برآمدگی استخوانی تشکیل شده در امتداد لبههای استخوان است، یا مهرهای را که از جای خود خارج شده نشان دهد.
اسکن MRI
اسکنهای MRI از میدان های مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از بافتهای نرم بدن از جمله غضروف و اعصاب استفاده میکنند. پزشکان اسکن MRI را برای شواهدی از آسیب دیسک که ممکن است در اشعه X نشان داده نشود و در علائم تومور یا اعصاب بین استخوان یا بافت نرم وجود نداشته باشد، بررسی میکنند.
سیتی اسکن
سیتی اسکن نوعی اشعه ایکس است که تصاویر بسیار مفصلی از بافتها و اندامهای داخلی شما ایجاد میکند. CT اسکن ممکن است تغییرات ساختاری در ستون فقرات را با جزئیات بیشتری نسبت به پرتونگاری معمولی نشان دهد و میتواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا برای درمان درد شما نیاز به عمل جراحی وجود دارد یا خیر. سیتی اسکن تصویر بهتری از استخوانها نشان میدهد، در حالی که تصاویر MRI تصاویر بهتری از بافت نرم مانند عضله، دیسک و اعصاب نشان میدهد. بعضی اوقات برای به دست آوردن بیشترین اطلاعات ممکن، پزشکان هر دو نوع اسکن را درخواست میکنند.
گزینههای درمانی
پس از تأیید فتق دیسک، پزشک در مورد گزینههای درمانی شما صحبت خواهد کرد. در اکثر موارد دیسک کمر، مناسبترین گزینه درمانی استراحت، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند Advil یا Aleve، و فیزیوتراپی است. اگرچه دیسک کمر میتواند به یک مشکل سلامتی جدی تبدیل شود اما در بیشتر شرایط علائم به خودی خود یا با حداقل درمان محافظه کارانه برطرف میشود.
فعال بمانید
فقط در هنگام درد شدید استراحت کنید. ماندن بیش از یک یا دو روز در رختخواب میتواند عضلات شما را تضعیف کرده و مشکل را بدتر کند. پیادهروی و فعالیتهای سبک دیگر میتواند به شما کمک کند.
از یک وسیله گرمایشی استفاده کنید
از پد گرمایشی کم یا متوسط به مدت 15 تا 20 دقیقه هر دو یا سه ساعت استفاده کنید. یک حمام گرم را به جای یک جلسه با پد گرمایشی امتحان کنید. همچنین میتوانید از بستههای حرارتی یکبار مصرف استفاده کنید که حداکثر هشت ساعت ماندگاری دارند. همچنین میتوانید هر دو یا سه ساعت یک بار به مدت 10 تا 15 دقیقه از یک بسته یخی استفاده کنید.
داروهای ضد درد OTC
تسکین کمردرد ناشی از فتق دیسک غالباً با روشهای ساده قابل دستیابی است. برای درد و ناراحتی، پزشک شما احتمالاً NSAID هایی را که معمولاً بدو نسخه مانند Motrin Advil یا Aleve فروخته میشوند، توصیه م کند. بسیاری از افراد نیز به راحتی در برابر سرما و گرما در منطقه آسیبدیده واکنش نشان میدهند. بستههای یخ باید با احتیاط استفاده شوند زیرا میتوانند ماهیچه ها را سفت کنند و گردش خون را کاهش دهند.
داروهای تجویزی
اگر دچار اسپاسم کمر هستید، پزشک ممکن است داروی شل کننده عضلانی را برای شما تجویز کند. اگر درد به خصوص شدید یا طولانی مدت داشته باشید، پزشک ممکن است از یک دوره کوتاه مسکنهای مخدر برای شما استفاده کند. تجویز Opiod معمولاً فقط به مدت 14 روز یا کمتر خواهد بود تا خطر وابستگی یا مصرف بیش از حد آن به حداقل برسد.
فیزیوتراپی
شرکت در فیزیوتراپی تقریبا همیشه گزینه مناسبی برای کمردرد است. با همکاری با یک فیزیوتراپیست، روشهایی را برای تقویت کمر، افزایش انعطافپذیری و کاهش احتمال قرار گرفتن در معرض آسیبهای بیشتر را یاد خواهید گرفت. شما در طول دوره درمانی ممکن است از ماساژ، تحریک الکتریکی یا اولتراسوند برای کاهش علائم درد و بهبود وضعیت بدنی استفاده کنید.
تزریق استروئید
اگر درد کمر شما به مدت شش هفته یا بیشتر طول کشید، ممکن است شما گزینه مناسبی روشهای درمانی شدیدتر برای کاهش درد باشید. یک گزینه درمانی با حداقل تهاجم، تزریق ستون فقرات با استروئید است که تورم مرتبط با فتق دیسک را کاهش میدهد.
جراحی
در جدیترین موارد، جراحی گزینه مناسبی خواهد بود. رایجترین روش جراحی برای دیسک کمر میکرودیسککتومی است. این روش با حداقل تهاجم بخشی از دیسک ستون فقرات را که در حال برآمده شدن است، از بین میبرد. گزینه دیگر لامینکتومی است. این روش بخشی از مهرههای استخوانی را از بین میبرد و فضای بیشتری برای دیسک آسیبدیده ایجاد میکند. همچنین، عمل جراحی فروامینوتومی نیز یکی دیگر از گزینههای درمانی با حداقل تهاجم است. این روش با جدا کردن بخشی از استخوان، مسیر عصبی ستون فقرات را بزرگتر میکند. در نظر داشته باشید که جراحی فقط به عنوان آخرین راه حل توصیه میشود.
