منظور از آرتروز شانه یک اختلال دردناک در شانه است که به دنبال از بین رفتن غضروف مفصل شانه و ساییدگی استخوانهای شانه روی هم به وجود میآید. آرتروز شانه میتواند به دنبال مشکلات زیر ایجاد شود:
- دررفتگی شانه
- ضربه مستقیم به شانه به دنبال زمین خوردن یا تصادفات
- تحلیل رفتگی شانه با گذر زمان
آرتروز شانه در اکثر مواقع در افرادی که ۵۰ سال به بالا سن دارند به وجود میآید. با گذر زمان استفاده نادرست و بیش از حد از مفاصل باعث میشود که ریسک بروز آرتروز در افرادی که وارد دوران میانسالی شدند بیشتر شود. آرتروز شانه میتواند در افراد جوان به دنبال ضربه یا جراحی مفصل به وجود بیاید. این اختلال در زنان بیشتر از مردان رخ میدهد. متخصص فیزیوتراپی به کمک درمان دستی و با استفاده از یک برنامه تخصصی درمانی فردی به درمان آرتروز شانه خواهد پرداخت.
فهرست مطالب
آرتروز شانه چیست؟
آرتروز شانه زمانی به وجود میآید که غضروف بین مفاصل شانه دچار تحلیل رفتگی شود. در مراحل اولیه این بیماری سوراخهای کوچکی در غضروف بین سطوح مفاصل به وجود میآید. در نهایت در لبههای سطح مفاصل شانه زائدههای استخوان ایجاد میشود و مایع مفصلی زیر سطح غضروف جمع میشود و باعث به وجود آمدن کیست شده و فشار زیادی را به استخوانها وارد میکند و منجر به بروز درد نیز خواهد شد. در مراحل آخر بیماری غضروف به طور کامل دچار تحلیل رفتگی میشود و منجر به ساییدگی دردناک استخوانهای شانه روی هم خواهد شد. دو استخوان، مفصل شانه را به وجود میآورند. استخوانی که در قسمت فوقانی بازو قرار دارد و هومروس نامیده میشود دارای یک ساختار گرد و کاسه مانند است که توسط غضروف پوشانده میشود. استخوانی که در قسمت بدن قرار دارد مفصل اسکاپولا یا کتف نامیده میشود. سطح صاف این مفصل که توسط غضروف پوشیده شده است نیمی از مفصل شانه را به وجود میآورد که مفصل گلنوئید نامیده میشود. استخوانهای دو طرف شانه توسط رباطهایی به هم متصل میشوند که به کنترل حرکات مفصل میپردازند. رباطها در قسمت جلوی شانه به علت پیشرفت آرتروز دچار سفتی میشوند به علاوه ۴ عضله اصلی که در اطراف شانه قرار دارند و تحت عنوان روتاتور کاف شناخته میشوند بیش از حد مورد استفاده قرار میگیرند و ضعیف میشوند یا حتی دچار پارگی خواهند شد. مشکلات مربوط به عضله روتاتور کاف در حدود ۹۰ درصد از افرادی که دچار آرتروز شانه هستند به وجود میآید.
انواع آرتروز شانه چیست؟
آرتروز شانه به التهاب مفاصل شانه گفته میشود و پنج نوع شایع از آرتروز شانه وجود دارد که باعث بروز درد و کاهش توانایی حرکتی شانه میشوند. این موارد به شرح زیر میباشند:
استئوآرتریت
استئوآرتریت یکی از شایع ترین انواع آرتروز است که شانه را درگیر میکند. این نوع آرتروز اغلب با بالا رفتن سن به وجود میآید و باعث میشود با گذر زمان غضروف محافظ مفصل از بین برود به همین دلیل پزشکان از آن تحت عنوان آرتروز تحلیل برنده یاد میکنند. هنگامی که غضروف از بین میرود و دیگر هیچ گونه بالشتک محافظی برای مراقبت از مفاصل و جلوگیری از ساییدگی آنها روی هم وجود ندارد.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید بر خلاف استئوآرتریت یک بیماری مزمن خود ایمنی است و به جای غضروف بین مفاصل، مفصل شانه را درگیر میکند. تورم این ناحیه لغزشی باعث بروز درد در هر دو مفصل شانه میشود و انجام دادن حرکات معمولی روزمره را برای فرد دشوار خواهد کرد.
آرتروز پس از ضربه
آرتروز پس از ضربه یک نوع استئوآرتریت است که پس از ضربه به وجود میآید. برخی از بیماران پس از آسیب دیدگی شانه دچار این مشکل میشوند و این نوع آرتروز میتواند به علت شکستگی، در رفتگی استخوان، آسیب دیدگی در هنگام ورزش یا سایر انواع تروما به وجود بیاید.
آرتروپاتی روتاتور کاف
این نوع آرتروز میتواند شانه را درگیر کند و معمولاً به علت آسیب دیدگی درمان نشده روتاتور کاف از قبیل پارگی روتاتور کاف به وجود میآید. افرادی که علائم و نشانههای پارگی روتاتور کاف را از خود نشان میدهند معمولاً دچار درد شانه، ضعف و کاهش دامنه حرکات شانه خواهد شد.
بافت مردگی ناشی از عدم خون رسانی
بافت مردگی ناشی از عدم خون رسانی اختلالی است که بر گردش خون به شانهها تاثیر میگذارد. اگرچه این بیماری در ابتدا هیچ گونه نشانه و علامتی را به وجود نمیآورد با گذر زمان بدتر میشود و میتواند باعث بروز آرتروز شانه شود. هنگامی که یک بیمار دچار این اختلال میشود جریان خون رسانی به استخوان هومروس در شانه مختل خواهد شد. در صورتی که خون نتواند به استخوان برسد سلولهای شانه دچار مرگ خواهند شد.
آرتروز شانه با چه علائم و نشانههایی همراه است؟
آرتروز شانه باعث میشود شما دچار علائم و نشانههای زیر شوید:
- احساس درد در هنگام انجام فعالیت جسمانی و تسکین آن با استراحت کردن
- کاهش دامنه حرکات شانه به ویژه هنگام عقب بردن بازو
- احساس ضعف
- سفتی مفصل شانه و در نهایت بروز مشکل در استفاده از بازوی آسیب دیده
- احساس درد در هنگام استراحت و بروز مشکل در هنگام خواب به علت بدتر شدن بیماری
آرتروز شانه چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص آرتروز شانه پزشک درخواست عکس برداری توسط اشعه ایکس را میدهد تا بتواند مقدار تغییراتی که در مفصل دردناک شانه به وجود آمده است را مشخص نماید. با تحلیل رفتگی غضروف فضای بین استخوانهای شانه کاهش پیدا میکند که این وضعیت در عکس برداری از شانه قابل مشاهده است. زائدههای استخوانی یا کیست نیز ممکن است به وجود بیایند. آسیب دیدگی ظاهری شانه اغلب ارتباط مستقیمی با درد شانه ندارد. در صورتی که پزشک به پوکی استخوان مشکوک شده باشد درخواست انجام سی تی اسکن را میدهد تا بتواند تصاویر دقیقی را از شانه شما به دست بیاورد. پزشک از شما درباره علائم و نشانههایی که در این سوال میپرسد و میخواهد بداند که این اختلال تا چه حد بر زندگی شما تاثیر گذاشته است و در حال حاضر انجام دادن چه فعالیتهایی برای شما دشوار است. توصیف نوع دردی که شما دارید به شما برای مشخص کردن بهترین طرح درمان کمک خواهد کرد. پزشک به ارزیابی دامنه حرکات شانه میپردازد و از شما میخواهد شانه خود را حرکت دهید سپس خودش به حرکت دادن شانه شما خواهد پرداخت. معاینه شانه شامل بررسی قدرت عضلات روتاتور کاف و عضلاتی است که از کتف محافظت میکند. پزشک به بررسی وضعیت شما میپردازد و از شما میخواهد به انجام برخی حرکات خاص بپردازید تا بتواند به این نتیجه برسد که آرتروز شانه تا چه حد بر روی فعالیتهای شما تاثیر گذاشته است.
آرتروز شانه چگونه درمان میشود؟
هدف از درمان آرتروز شانه کاهش درد، بهبود دامنه حرکات و جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر مفصل از ولی معمولاً امکان درمان مشکل ایجاد شده وجود ندارد.
درمان اولیه
درمان اولیه آرتروز شانه شامل موارد زیر میباشد:
- به اندازه کافی بخوابید. خوابیدن به مدت ۸ تا ۱۰ ساعت در شب و یک چرت کوتاه در طول روز میتواند به شما برای بهبود و کاهش سریع تر شعله ور شدگی بیماری کمک کند و از شعله ور شدن مجدد آن جلوگیری نماید.
- از قرار گرفتن در یک حالت به مدت طولانی خودداری کنید.
- از انجام دادن حرکات یا حالاتی که فشار زیادی را به مفصل دردناک شما وارد میکند خودداری کنید.
- محیط منزل خود را تغییر دهید تا بتوانید راحت تر به انجام کارهای خود بپردازید. به عنوان مثال در راهروها، حمام و در مسیر سرویس بهداشتی میله مخصوص حرکت نصب کنید.
- به انجام تمرینات بپردازید که باعث کاهش استرس میشوند از قبیل مدیتیشن و یوگا یا تای چی
- رژیم غذایی سالم و سرشار از میوهها و سبزیجات داشته باشید تا انواع ویتامین و مواد معدنی به ویژه ویتامین e به اندازه کافی به بدن شما برسد.
- به مصرف مواد غذایی بپردازید که سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند مانند ماهیهای آب سرد از قبیل سالمون، هرینگ و ماکرل، دانه سویا، روغن کانولا، سویا، روغن سویا، تخم کدو و گردو
- از سیگار کشیدن خودداری کنید.
- از پماد مخصوص تسکین درد استفاده کنید و آن را روی مفاصل دردناک خود بمالید. معمولاً حدود ۳ تا ۷ روز پس از استفاده از این پماد شما شاهد بهبود خود خواهید بود.
تغییر سبک زندگی و مصرف برخی داروها میتواند به شما کمک کند. همه داروهایی که شما مصرف میکنید با خطرات خاص خود همراه هستند و شما باید در هنگام مصرف داروهای مخصوص آرتروز با پزشک خود ارتباط نزدیکی داشته باشید. تزریق استروئید در درمان مفصل شانه میتواند به تسکین درد کمک کند.
درمان آرتروز شانه با طب فیزیکی
هنگامی که یک فرد دچار درد شانه میشود اولین روشی که برای درمان او توصیه میشود فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی به کسب نتایج زیر کمک خواهد کرد:
- کاهش درد
- بهبود حرکات شانه
- افزایش استفاده از شانه برای انجام فعالیتهای روزمره
فیزیوتراپی باعث میشود زمان نیاز به عمل جراحی طولانی شود یا اصلاً بیمار نیازی به جراحی نداشته باشد.
بهبود توانایی انجام فعالیتهای روزمره
پزشک با شما کار میکند تا بتوانید دوباره به انجام فعالیتهای روزمره خود بپردازید. تغییر دادن حالت بدن میتواند باعث کاهش فشار و نیروی شود که به مفصل وارد میشود و به این ترتیب منجر به کاهش درد خواهد شد. پزشک استفاده از مدالیتههای درمانی زیر را توصیه خواهد کرد:
- استفاده از کمپرس گرم
- استفاده از کمپرس سرد
- اولتراسوند تراپی
- فیزیوتراپی با رادیو فرکانسی
- آزاد سازی بافتهای عمیق شانه
- تمرینات ورزشی مخصوص تقویت شانه و حرکات کششی
هرچه تلاش شما برای انجام دادن حرکات صحیح بیشتر باشد میتوانید با اصلاح فعالیتهای خود به کنترل درد بپردازید.
بهبود عملکرد حرکتی شانه
پزشک روشهایی را برای بهبود عملکرد حرکتی شانه به شما توصیه خواهد کرد. انجام دادن حرکات کششی باعث افزایش طول عضلات و رباطهای سفت شانه میشود و به بهبود حرکات و حالات شانه کمک خواهد کرد. به حرکت در آوردن مفصل شانه میتواند باعث بهبود حرکات آن و تسکین درد شود. پزشک به آرامی شانه شما را به حرکت در میآورد و سپس روشهایی را برای کشش رباطهای شما به کار میگیرد که حرکات معمولی شانه و بازو نمیتواند باعث کاهش آنها شوند.
بهبود قدرت عضلات
بهبود قدرت عضلات روتاتور کاف میتواند باعث کاهش اصطکاک ناشی از سفت شدن سطوح مفصل شانه و ساییدگی آنها روی هم شود. تقویت عضلاتی که از حالت شانه شما محافظت میکنند میتواند به کاهش فشاری که مثل شانه شما وارد میشود کمک نماید. سایر روشهایی که برای درمان آرتروز شانه وجود دارد عبارت است از استروئید یا مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب. تزریق استروئید با داروهای بی حسی میتواند کمک کننده باشد.
جراحی شانه
با توجه به شدت آسیب دیدگی مفصل و ساختارهای مجاور آن، سن شما، نوع فعالیت جسمانی و شغلی که دارید از روشهای درمانی متعددی برای بهبود آرتروز شانه استفاده میشود.
روشهای تسکین دهنده
هدف از انجام دادن این روش جراحی تسکین علائم و نشانههای حاصل از آرتروز شانه است اما نمیتواند به ترمیم و باز سازی نقاطی که درگیر آرتروز شانه شده است کمک کند. این روش برای افرادی مناسب است که زیر ۶۵ سال سن دارند و مشکلات غضروف آنها خفیف است یا افرادی که در دهه ۲۰ تا ۴۰ قرار دارند و هنوز سالهای زیادی برای فعالیت جسمانی آنها باقی مانده است.
روشهای ترمیم کننده بازسازی کننده و اصلاح کننده
طی چند سال گذشته جراحان به طراحی روشهای ترمیم کننده بیولوژیک برای افراد جوانی که دچار آرتروز شانه هستند و برای جراحی تعویض مفصل شانه آماده نیستند پرداختند. پزشک این روشها را به طور مفصل برای شما توضیح خواهد داد.
جراحی تعویض کامل مفصل شانه
جراحی تعویض کامل مفصل شانه روشی است که در آن مفصل شانه با یک مفصل مصنوعی عوض میشود. این روش جراحی برای افرادی که دچار آرتروز پیشرفته شانه هستند ولی کیفیت استخوانهای مفصل شانه آنها خوب است و عضلات روتاتور کاف آنها در سطح سلامت مناسبی قرار دارد توصیه میشود. افرادی که فعالیتهای جسمانی سنگین ندارند، به انجام آن دسته از فعالیتهای ورزشی که لازم نیست دست خود را بالای سرشان بیاورند و برداشتن اجسام سنگین نمیپردازند میتوانند متقاضی مناسبی برای این نوع جراحی باشند.
تعویض قسمتی از مفصل شانه
تعویض قسمتی از مفصل شانه یک روش برای درمان آرتروز شانه است و این روش زمانی انجام میشود که عضلات تشکیل دهنده روتاتور کاف شانه خیلی ضعیف شوند یا آسیب ببیند و نتواند به خوبی از مفصل شانه محافظت کنند و شانه را حرکت دهند.
جراحی آرتروپلاستی معکوس شانه
این جراحی زمانی درخواست میشود که عضلات تشکیل دهنده روتاتور کاف شانه عملکرد خود را از دست بدهند یا غیر قابل ترمیم باشند یا یک شکستگی خفیف در شانه به وجود آمده باشد.
آرتروسکوپی
میتوان تعداد زیادی از جراحیهای شانه را از طریق آرتروسکوپی انجام داد که یک روش کم تهاجمی است و جراح میتواند این روش را با ایجاد تعدادی برش کوچک روی پوست و به کمک یک وسیله مداد مانند که یک عدد دوربین به آن متصل شده است انجام دهد و به ترمیم مفصل آسیب دیده بپردازد.
طب فیزیکی بعد از جراحی آرتروز شانه
طب فیزیکی بر اساس نوع جراحی انجام شده میتواند شامل اقدامات متعددی باشد که برخی از آنها به شرح زیر میباشند:
کمک به بهبود شانه پس از جراحی
جراح و یک متخصص فیزیوتراپی با تجربه با هم و به عنوان یک تیم درمان همکاری میکنند تا شانه شما بهبود پیدا کند. پس از آنکه جراح توانست کار خود را به انجام برساند کار شما شروع خواهد شد و باید پس از جراحی انجام برخی تمرینات ورزشی و حرکات خاص بپردازید تا به تسریع فرایند بهبود خود کمک کنید. همه روشهای جراحی به اصلاح مفصل شانه و بافتهای اطراف آن میپردازند. در روشهای ترمیم کننده و باز سازی کننده ممکن است فرایند بهبود کمی طولانی شود.
بهبود دامنه حرکات شانه
پس از جراحی شامل شما کمی دردناک میشود و به همین دلیل ممکن است ترجیح دهید شانه خود را حرکت ندهید اما باید بدانید که حرکات آرام شانه کاملاً ضروری است. پزشک به حرکت دادن شانه شما میپردازد و به شما کمک میکند به آرامی شروع به حرکت دادن بازوی خود نمایید. پس از انجام برخی از عملهای جراحی در طول دوران بهبود حرکات شانه محدود میشود. معمولا پزشک و متخصص فیزیوتراپی بهترین روشها را برای بهبود و کمک به پیشرفت شما مشخص خواهند کرد.
تقویت شانه
به علت استفاده نامناسب و درد حاصل از جراحی ممکن است عضلات شما کمی ضعیف شوند. در صورتی که در طول جراحی پزشک به ترمیم عضلات شما پرداخته است باید اجازه بدهید در دوران پس از جراحی بهبود پیدا کند و پزشک اقدامات کمک کننده برای تسریع فرایند بهبود را توصیه خواهد کرد.
تسکین درد
درمان دستی و سایر مدالیتههای زیر میتوانند به تسکین درد کمک کنند:
- استفاده از کمپرس گرم
- استفاده از کمپرس سرد
- اولتراسوند تراپی
- فیزیوتراپی با رادیو فرکانسی
- آزاد سازی بافتهای عمیق شانه
- تمرینات ورزشی مخصوص تقویت شانه و حرکات کششی
متخصص فیزیوتراپی میتواند به شما برای کاهش درد در هنگام ورزش و انجام فعالیتهای روزمره کمک کند.
شروع مجدد فعالیتهای روزمره و کاری
شروع مجدد فعالیت روزمره و کار میتواند کمی آهسته پیش برود و متخصص فیزیوتراپی در این دوران به شما کمک میکند تا بتوانید به بهترین نتایج دست پیدا کنید.
